Қанша тілді білсеңіз, сонша рет адамсыз (И.В. Гете)

2017 жылдан бастап 5 қыркүйекте көпұлтты Қазақстанда ел халқының Тілдері күні дәстүр бойынша кеңінен атап өтіледі.

Бұл күн қазақтар ұлт мұғалімі деп атайтын Ахмет Байтұрсыновтың есімімен байланысты. Неліктен Байтұрсыновты ұлт мұғалімі деп атайды? Бұған оның еңбектері негізінде қалыптасқан мемлекеттік тілді оқыту әдістемесі дәлел бола алады, ал тіл білімі мұғалімдері Ахмет Байтұрсыновтың айтуы бойынша Ұлт мұғалімінің ұлылығын мойындайды, өйткені ол, әрине, қазақ тілін зерттеуші болған.

Бұл күннің маңыздылығын асыра бағалау қиын. Өкінішке орай, біздің қиын-қыстау кезеңімізде ұлттық бірегейлік, жалпы халықтың ұлттық сана-сезімі және жеке азамат ұғымдары көбінесе ұлтаралық алауыздықты қоздыру үшін реакциялық мақсаттарда қолданылады. Тілдер күнін мерекелеудің мақсаты – қазіргі Қазақстан аумағында тұратын барлық этникалық топтардың тілдерін сақтау мен дамытудың асыл миссиясы. Біздің еліміз әрқашан өзінің көпұлттылығымен мақтанды: тарихи оқиғалардың қалауымен қазақ жері баспанаға айналды, содан кейін әртүрлі этностардың отаны болды. Қазіргі уақытта Қазақстанда 130 этнос өкілдері тұрады, этносаралық қатынастарды үйлестіру жөніндегі консультативтік-кеңесші орган – Қазақстан халқы Ассамблеясы табысты жұмыс істейді.

Егер біз елдің негізгі заңына, Конституцияға жүгінетін болсақ, онда 7 – бапта: мемлекеттік тіл-қазақ тілі; орыс тілі қазақ тілімен тең дәрежеде жұмыс істейді; “мемлекет Қазақстан халқының тілдерін үйрену және дамыту үшін жағдай жасауға қамқорлық жасайды” делінген. 1997 жылғы 11 шілде күні қабылданған “Қазақстан Республикасындағы тіл туралы Заң” қарым-қатынас, тәрбие және оқыту тілін таңдау еркіндігіне кепілдік береді, сондай-ақ Қазақстанның барлық халықтарының тілдерін үйрену және дамыту үшін жағдай жасауға қамқорлық жасайды. Мемлекеттік реттеу “мемлекеттік тілге және Қазақстан халқының тілдеріне бірдей құрметпен қарауды қамтамасыз етуге”; “Қазақстан халқының тілдерін үйрену және дамыту үшін жағдай жасауға” бағытталған. Заңнамалық деңгейде әр азаматқа өз ана тілін үйренуге және дамытуға мүмкіндік беріледі, өйткені әр тілдің өз тағдыры бар, ол біздің еліміздің басқа тілдерімен тығыз байланысты.

Осылайша, мемлекет өз тарапынан Қазақстанда тілдердің қолданылуының құқықтық негізін қамтамасыз еткені түсінікті. Заң құжаттарында реттелетін принциптерді іске асыру, қоғамның, оның әрбір мүшесінің міндеті. Біздің елімізде тұратын әр этностың тілі мен мәдениетін сақтау идеясының негізгі бағыттаушыларының бірі-білім берудің әртүрлі деңгейлерінде білім беру қызметін жүзеге асыратын мамандар. Жас тырнақтардан қазақстандық қоғамның барлық мүшелерінің тілін, мәдениетін, тарихын өзара құрметтеуге тәрбиелеу – білім беру жүйесімен байланысты барлық адамдардың алдында тұрған міндет. Бұл процестің қажетті шарты-біздің елімізде тұратын халықтардың өткен ұрпақтарының рухани мұрасы туралы терең білім.

Тіл – халықтың тірі жаны, оның қуанышы, азабы, жады, қазынасы. Құрметке лайық емес тіл жоқ. Бұл – Қазақстанның күші. Көпұлтты халықтың тілдері мен мәдениеттерінің бірлігі – елдің болашағы құрылатын Достық монолиті.

А. Қ.Ахмедова, Б.М. Айтбаева

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің

жоғары оқу орнына дейінгі білім беру факультетінің

шетелдіктердің тілдік және жалпы білім беру

дайындығы кафедрасының оқытушылары